Pałac Ponińskich

Ulokowany na skrzyżowaniu dawnych szlaków handlowych pałac, swoją genezą sięga odległej przeszłości. Lokalna legenda, sięgająca swoją genezą czasów najazdów kozackich i tatarskich, wspomina o podziemnych korytarzach wyprowadzających bezpiecznie z jego wnętrza na wypadek napaści. Ponińscy od początku XIX wieku przez ponad sto lat realizowali na ziemi horynieckiej działalność kulturalną i gospodarczą, budując uzdrowisko, tworząc bogaty księgozbiór oraz teatr dworski. Rozkwit rezydencji nastąpił za czasów Aleksandra Oskara Ponińskiego, na przełomie XIX i XX wieku. Był to człowiek wszechstronnie wykształcony, angażujący się w życie lokalnej społeczności, ale niestroniący również od „dużej polityki”, co zaowocowało funkcją posła do Rady Państwa w Wiedniu. Po zacnych przodkach odziedziczył pasję bibliofilską. Zatrudniając znanego architekta Teodora Talowskiego, planował powiększyć południowe skrzydło pałacu i dobudować poprzecznie ustawioną, dużą bibliotekę. Śmierć pomysłodawcy znacznie ograniczyła projekt. Centralny, piętrowy korpus podwyższono o jedną kondygnację, zamkniętą trójkątnym szczytem, zaś południową część uatrakcyjniono nadwieszoną, wykuszową wieżyczką. Elewację frontową ozdobiła płaskorzeźba z herbem Sobieskich, nawiązująca do wizyt króla Jana w horynieckim zdroju,Wnętrza pałacu wypełniała bogata kolekcja stylowych mebli i obrazów, tworzących galerię portretów rodowych oraz władców Polski. Ostatni właściciele miejscowości – Karłowscy pielęgnowali schedę po Ponińskich mimo zniszczeń dokonanych przez Wielką Wojnę. Niestety kolejna światowa „zawierucha” przyniosła kres świetności horynieckiej rezydencji i znajdującego się w niej księgozbioru. W odbudowanym w latach 60. XX wieku pałacu mieści się obecnie sanatorium Bajka. Z ponad dziewięciohektarowego ogrodu i parku, z wypielęgnowanymi rabatami kwiatowymi, szpalerami lipowymi i dwoma dużymi stawami, pozostała niewielka część. Ogród jest ogólnodostępny, co daje możliwość spaceru dawnymi alejkami i puszczenia wodzy wyobraźni, aby przywołać miniony rozmach założenia i bogactwo ogrodowych form.